بودجه ی سال ۱۴۰۱ بدون کسری؟

امروز اعلام شده است که بودجه ی ۱۴۰۱ بدون کسری بسته شده است. قصد داریم بدون مقدمه به نکاتی در این خصوص بپردازم.

دو نکته راجع به بودجه کشور

۱. همواره دولت‌ها سعی می‌کنند کسری بودجه را فریاد نزنند که البته درست هم هست. زیرا سیگنال‌های منفی به بازار ارسال می‌کند. کسری بودجه ها معمولا چند ماه بعد از شروع سال جدید هویدا می‌شود.

۲. فرض ما بر این است که دولت در سال ۱۴۰۱ کسری بودجه نخواهد داشت. برای رسیدن به این شرایط ایده آل باید به بررسی منابع درآمدی و هزینه‌ای پر اهمیت دولت نگاهی داشته باشیم:

بخش درآمدی بودجه

در بخش درآمدها، فروش نفت بزرگترین موتور ورود ارز به کشور است. بعید می‌دانم در شرایط فعلی مذاکرات هسته‌ای، دولت حساب ویژه ای روی حجم فروش نفت باز کرده باشد. اما ممکن است نرخ تسعیر ارز را رقم بالاتری (نسبت به سال گذشته) در نظر گرفته باشد. بنابراین بدون خوش بینی نسبت به فروش تعداد زیاد بشکه های نفت ممکن است نرخ دلار را رقم نزدیکتری به نرخ بازار ببیند. این نرخ البته تبعاتی دارد و می‌تواند کف دلار را بالاتر بیاورد.

درآمد بعدی دولت مالیات‌ها و عوارض گوناگون و نرخ خوراک صنایع است. احتمال می‌دهم در این بخش شاهد رشد قابل توجه و اتحاذ سیاست انقباضی باشیم. افزایش مالیات دریافتی از بازارهای سوداگری مسکن و خودرو و … و احتمالا افزایش قیمت انرژی و خوراک برای صنایع و افزایش عوارض مختلف صنایع از جمله راهکارهای در دسترس دولت است.

افزایش نرخ حامل‌های انرژی از جمله نفت و برق و … ممکن است مانند تیغ دولبه عمل کند. احتمالا در اولویت آخر باشد و یا به شکلی محتاطانه‌تر اجرا شود.

حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی یکی دیگر از محتمل‌ترین اقدامات دولت برای جلوگیری از کسری بودجه در سال آینده است. به نظر در نهایت اجرا خواهد شد و کمک بزرگی به دولت در این زمینه خواهد کرد. منابع زیادی در این بخش هدر می‌رفت و نصیب رانتی‌ها می‌شد.

بررسی فروش داراییهای مالی را جزئی تر

فروش داراییهای مازاد و سهام و …

این بخش هم به نظر با تغییرات جدی و دستورالعمل‌های صریح دنبال خواهد شد. یکی از پر پتانسیل‌ترین بخش‌های درآمدی دولت در سال جدید خواهد بود.

فروش اوراق قرضه

اگرچه که دولت ظاهرا تمایلی به انتشار آن نشان نمی‌دهد اما یک منبع دم دستی و نقدی برای رفع حاجات دولت است. ممکن است با احتیاط بیشتری این اوراق منتشر شود اما بعید است دولت این لقمه‌ی اماده را کنار بگذارد!

استقراض خارجی و سرمایه‌گذاری خارجی

لااقل در شرایط فعلی چشم انداز روشنی در خصوص مبالغی که بتواند از این بخش وارد بودجه شود دیده نمی‌شود!

بخش هزینه‌ای بودجه سال ۱۴۰۱

بعید است رشد چشم‌گیری در هزینه های سرمایه‌ای دولت و هزینه‌های ثابت نسبت به سال قبل داشته باشیم. زیرا دولت به شدت درگیر هزینه‌های جاری است و اصطلاحا نشتی کسر بودجه از همین محل است.

عمده ترین اقدامی که دولت در این خصوص می‌تواند انجام دهد، کاهش ریخت و پاش هزینه ای در بودجه و کوچک کردن دولت است. البته کار بسیار سختی است و با استخدام‌های بی مورد سال‌های گذشته دولت ممکن است برای اجرای این‌کار با تبعات اجتماعی و حاشیه های زیادی روبرو شود. قطع بودجه‌های بی حساب و کتاب نهادهای بلااستفاده و بی منفعت نیز ممکن است در دستور کار قرار داشته باشد. بازپرداخت هزینه ‌ی انواع و اقسام اوراق‌ها نیز چالش بزرگ دولت در این بخش است.

باید دید چه تدابیری برای این موارد اندیشیده شده است.